How to preparation competitive exam

 

स्पर्धा परीक्षेची तयारी ही एक मोठी आणि सखोल प्रक्रिया असते, आणि ती माणसाच्या जिद्द, शिस्त आणि सातत्यावर आधारित असते. मी तुम्हाला  मैत्रीपूर्ण आणि अनुभवांवर आधारित सांगतो, जेणेकरून तुम्हाला खरोखर उपयोग होईल.

स्पर्धा परीक्षा म्हणजे नेमकं काय ?

स्पर्धा परीक्षा म्हणजे अशी परीक्षा जिथं अनेक जण एकाच जागेसाठी स्पर्धा करत असतात. यात वेळ, अचूकता, आणि संकल्पशक्ती खूप महत्त्वाची असते. उदाहरणार्थ: MPSC, UPSC, SSC, Banking, रेल्वे, पोलीस भरती, तलाठी, वनरक्षक, इत्यादी.

स्पर्धा परीक्षेची सुरुवात कशी करावी?

1. स्वतःला समजून घ्या

• तुम्हाला कोणती परीक्षा द्यायची आहे?
• त्या परीक्षेचा अभ्यासक्रम (syllabus) काय आहे?
• पूर्वीच्या पेपर्समध्ये स्वरूप काय होते.
• तुम्हाला दररोज किती वेळ द्यायचा आहे.

पहिलं पाऊल म्हणजे आपला ‘why’ स्पष्ट करणं. कारण जेव्हा मन थकतं, तेव्हा कारणच आपल्याला उभं करतं.

How to preparation competitive exam

competitive examination

2. अभ्यासाचा आराखडा तयार करा (Study Plan)

• दररोजचा अभ्यास वेळ ठरवा – कितीही काम असो, ठरवलेला वेळ पाळायचा.
• विषयानुसार विभागणी करा – उदा. दररोज 2 तास सामान्य ज्ञान, 1 तास चालू घडामोडी, 1 तास गणित/बुद्धिमत्ता.
• मॉड्यूल वाइज तयारी करा – मोठं पुस्तक न घेता छोटे भाग करा. उदा. “इतिहास – प्राचीन भारत” एवढं लक्ष द्या.

अभ्यास कसा करावा?

competition exam after 10thBottom of Form

1. पुस्तकांची निवड नीट करा

• गरज पेक्षा जास्त पुस्तकं घेऊ नका. एकच पुस्तक २-३ वेळा वाचा.
• MPSC साठी उदाहरण:

o             इतिहास: ग्रोव्हर / स्पर्धा परीक्षा मार्गदर्शक

o             चालू घडामोडी: लोकसत्ता, पुढारी, युवासंचार / चालू घडामोडी मासिक

o             भुगोल: ग्रोव्हर, GC Leong

o             राज्यशास्त्र: लक्ष्मीकांत (UPSC साठी)

o             अर्थशास्त्र: रमेश सिंह / किरण देसले

2. नोट्स तयार करा (Short Notes)

• स्वतःच्या हाताने लिहिलेल्या नोट्स स्मरणशक्ती वाढवतात.
• एकदाच लिहा, पण त्याचं पुनरावलोकन वारंवार करा.

3. स्मार्ट स्टडी करा

• जिथे शक्य आहे तिथे mind maps, flow charts वापरा.
• मागील वर्षांचे पेपर्स सोडवा.
• Mock tests आणि online quizzes द्या.

मानसिक तयारी आणि सातत्य

How to preparation competitive exam

1. Consistency म्हणजे यशाचं बीज

• रोज थोडा अभ्यास जास्त फायदेशीर असतो, हे लक्षात ठेव.
• काही दिवस कंटाळा येईल, पण थांबू नकोस. त्याच वेळी यश जवळ असतं.

2. स्वतःची तुलना इतरांशी करू नका

• प्रत्येकाची सुरुवात, पद्धत, आणि वेळ वेगळी असते.
• Social media वर कोण काय करतंय त्याचा विचार करत बसू नका

3. आरोग्य आणि मानसिक शांती

• पुरेशी झोप घे.
• दररोज थोडं व्यायाम/ध्यान कर. मानसिक ऊर्जा मिळते.

Revision आणि Test Series

• महिन्यातून 1 वेळा जुना अभ्यास रिव्हाईज करा.
• Test series मध्ये सहभागी व्हा – वेळेचं व्यवस्थापन आणि ताण हाताळणं शिकायला मिळतं.
• चुकांची यादी तयार ठेवा – “यावेळी काय चुकलं?” आणि “पुढच्या वेळेस काय सुधारू शकतो?”

 

Important point competitive examination

• स्पर्धा परीक्षा म्हणजे मॅरेथॉन आहे, स्प्रिंट नाही.
• यश एकदाच नाही, अनेक छोट्या प्रयत्नांचा परिणाम असतो.
• जिंकायचं असेल तर जिद्द आणि शिस्त हवीच!
• काही प्रमुख शिक्षण शाखा आणि त्यानुसार कोणत्या परीक्षा थोड्या “सोप्या” किंवा अनुकूल वाटतील ते पुढील प्रमाणे
  1. अर्ट्स / BA (History, Polity, Economics, Geography)

  तुम्हाला  फायदा होईल:

  top 10 competitive exams after 12th

  MPSC / UPSC / PSI / STI / Talathi / Forest

•  
  • कारण या परीक्षा पूर्णतः जनरल स्टडीज आधारित असतात – इतिहास, भूगोल, राज्यशास्त्र, चालू घडामोडी हे विषय असतात, जे तू आधीच शिकलेला असतोस.
  • तुमचा पाया (base )तयार असते, फक्त त्यावर सराव आणि स्पर्धा दृष्टिकोनातून अभ्यास वाढवायचा असतो.

  ✅ फायदे:

  • थिअरी विषय जास्त असल्याने हे विषय लक्षात ठेवायला तुला सवय असते.
  • लेखी उत्तरं देण्याचा सराव असतो.

  ________________________________________

  2. Commerce / B.Com / BBA

competitive exam for commerce students

•  

  फायदा होईल:

  • Banking exams (IBPS, SBI), SSC CGL, Tax Assistant, MPSC STI
  • कारण तुम्हाला आधीच अकाउंटिंग, इकॉनॉमिक्स, आणि फिनान्सची कल्पना असते.

  ✅ फायदे:

  • नोंदी, आकडेमोड, आणि logical reasoning यावर चांगली पकड असते.
  • स्टॅटिस्टिक्स /डाटा इंटरप्रिटेशन मध्ये तुला तीक्ष्ण बाजु मिळते .
    

    entrance exams for commerce students

  ________________________________________

  3. Science / B.Sc / BCA / B.Tech / Engineering

  फायदा होईल:

  • Technical posts (ISRO, DRDO, RRB JE, SSC JE, GATE)
  • आणि काही प्रमाणात MPSC/UPSC पण जर तुम्ही सामान्य ज्ञानावर मेहनत घेतली तर.

  ✅ फायदे:

  • गणित, लॉजिकल विचार, अचूकता यामध्ये चांगली क्षमता असते.
  • गणित आणि बुद्धिमत्ता चांगल्या असतात, ज्या Banking/SSC मध्ये महत्त्वाच्या असतात.

  ________________________________________

entrance exams after 12th science

•  

   4. Pharmacy / Nursing / Medical

  फायदा होईल:

  • Health विभागाच्या भरती (Arogya Vibhag, ANM, GNM, B.Sc Nursing)
  • काही UPSC/MPSC परीक्षांमध्ये पण याचा उपयोग होतो, विशेषतः जेव्हा विशिष्ट आरोग्य धोरणे, पोषण, जीवशास्त्र यावर प्रश्न असतात.

शिक्षण	अनुकूल परीक्षा	कठीण विषय कमी वाटणारे
BA (Arts)	MPSC, UPSC, PSI, Talathi	इतिहास, भूगोल, राज्यशास्त्र
B.Com	Banking, SSC, STI	अर्थशास्त्र, आकडेवारी
Engineering / BSc	SSC JE, RRB JE, GATE	गणित, लॉजिक
BCA / IT	Data Analyst jobs, NIC, IB	कम्प्युटर, reasoning
Nursing / Pharmacy	Arogya Bharti, Staff Nurse	Biology, Health

---

Getting ready for competitive exams is a big and deep process. It depends a lot on your determination, discipline, and consistency. I’m sharing this with you in a friendly and experience-based way, so it can actually help you.

What is a Competitive Exam?

A competitive exam is one where many people compete for a limited number of seats or jobs. Time management, accuracy, and focus are super important. Examples: MPSC, UPSC, SSC, Banking, Railway, Police Recruitment, Talathi, Forest Guard, etc.

How to Start Preparing?

1. Know Yourself First:

• Decide which exam you want to take.

• Check the syllabus for that exam.

• Look at previous question papers to understand the pattern.

• Decide how many hours you can give daily.

Your first step should be to know your “why”. When you feel tired, your reason will keep you going.

Make a Study Plan:

• Fix your study time daily – no matter how busy you are.

• Divide subjects wisely – e.g. 2 hours for General Knowledge, 1 hour for Current Affairs, 1 hour for Maths/Reasoning.

• Break big topics into small parts – like study just “Ancient India” from History instead of the whole subject at once.

How to Study Smart:

Choose Books Carefully:

• Don’t buy too many books.

• Read the same book 2-3 times instead of buying new ones.

Example for MPSC:

• History: Grover / Exam guides

• Current Affairs: Loksatta, Pudhari, Yuva Sanchar

• Geography: Grover, GC Leong

• Polity: Laxmikanth (for UPSC)

• Economics: Ramesh Singh / Kiran Desale

Make Your Own Notes:

• Writing by hand helps you remember better.

• Write once, revise many times.

Use Smart Techniques:

• • Use mind maps, flow charts where possible.

  • Solve previous year papers.

  • Take mock tests and online quizzes.

How to preparation competitive exam

Mindset and Consistency Matter:

Consistency is the key to success.

• Studying a little every day is more effective than cramming.

• There will be days when you feel bored – don’t quit! That’s when success is closest.

• Don’t compare yourself with others – everyone has a different pace and method.

• Ignore what others are doing on social media.

Take care of your health:

• • • Sleep well.

    • Do some exercise or meditation daily to stay mentally fresh.

competitive exams after 10th class

Revision and Test Series:

• Revise old topics once a month.

• Join test series – it helps you manage time and stress during exams.

• Keep a list of mistakes – “What went wrong?” and “How can I fix it next time?”

Important Reminder about Competitive Exams:

• It’s a marathon, not a sprint.

• Success doesn’t come in one big effort – it’s the result of many small steps.

• If you want to win, you need strong determination and discipline.

Which Exams Suit Which Education Background?

How to preparation competitive exam

competitive exams after degree

1. Arts / BA (History, Polity, Economics, Geography):

• Exams like MPSC, UPSC, PSI, STI, Talathi, Forest.

• These exams are mostly based on general studies – which you’ve already studied.

✅ Advantages:

• You’re used to theory subjects.

• You’re familiar with writing descriptive answers.

2. Commerce / B.Com / BBA:

• Banking Exams (IBPS, SBI), SSC CGL, Tax Assistant, MPSC STI.

✅ Advantages:

• You already know accounting, economics, and finance.

• You’re good at numbers and logical thinking.

3. Science / B.Sc / BCA / B.Tech / Engineering:

• Technical posts like ISRO, DRDO, RRB JE, SSC JE, GATE.

• You can also crack MPSC/UPSC with good General Knowledge practice.

✅ Advantages:

• • Strong in Maths, Logic, and Accuracy.

  • Good reasoning skills – useful for Banking and SSC.

4. Pharmacy / Nursing / Medical:

• • • Health Department jobs like Arogya Bharti, ANM, GNM, B.Sc Nursing.

    • Also useful in exams where health, biology, and nutrition-related questions come.

 

Education	Suitable Exams	Subjects You May Find Easier
B.A. (Arts)	MPSC, UPSC, PSI, Talathi	History, Geography, Political Science
B.Com	Banking, SSC, STI	Economics, Statistics
Engineering / B.Sc	SSC JE, RRB JE, GATE	Maths, Logical Reasoning
BCA / IT	Data Analyst Jobs, NIC, IB	Computers, Reasoning
Nursing / Pharmacy	Arogya Bharti, Staff Nurse	Biology, Health-related topics

How to preparation competitive exam